From the History of Dialectology. An Unknown Page of the Sejny Dialect’s Past
DOI:
https://doi.org/10.26485/RKJ/2025/73/3Keywords:
dialectology, history of research, New selection of Polish dialect texts, Suwałki dialect, Sejny dialectAbstract
Non-mazuring Sejny dialects are the Easter group of Suwałki dialects. They emerged between the 15th and 18th century as result of colonization – firstly Byelorussian, secondly Mazurian – which took place in the Grand Duchy of Lithuania. The first to describe them was Kazimierz Nitsch in 1909. The analysis of texts gathered in the 1970s for the New selection of Polish dialects texts shows considerable saturation with general Polish dialect and northern borderland dialect elements, and slight saturation with Mazowian elements, with pronounced of dialect determinants in the statements of the youngest and middle generations. This confirms the argument dynamic dialect decay processes in the second half pf the 20th century.
References
Bacewicz Jan, 2002, Podstawy wiedzy regionalnej: ziemia suwalska, Wydawnictwo SIEW, Słobódka.
Bartnicka-Dąbkowska Barbara, 1965, Podstawowe wiadomości z dialektologii polskiej z ćwiczeniami, Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, Warszawa.
Dubisz Stanisław, 1977, Nazwy roślin w gwarach ostródzko-warmińsko-mazurskich, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk.
Dubisz Stanisław, 2015, Kategoria pokolenia w dialektologii, w: P. Stelmaszczyk, I. Jaros, red., Amor verborum nos unit. Studia poświęcone pamięci Profesora Sławomira Gali, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego – Polska Akademia Nauk, Łódź, s. 67–78.
Dubisz Stanisław, 2024, Profesor Halina Kurek – spotkania, w: A. Piechnik, M. Sagan-Bielawa, A. Sieradzka-Mruk, red., Zaczęło się wszystko od prostej mowy… Dar uczniów i przyjaciół Profesor Haliny Kurek z okazji Jej jubileuszu, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków, s. 120–121.
Dubisz Stanisław, Karaś Halina, Kolis Nijola, 1995, Dialekty i gwary polskie. Leksykon, Wydawnictwo Wiedza Powszechna, Warszawa.
Falińska Barbara, 1955, Z gwary suwalskiej, „Poradnik Językowy”, z. 4, s. 148–150, z. 5, s. 195–196, z. 8, s. 316.
Karaś Halina, 2025, Gwary suwalskie na tle gwar Mazowsza i Kresów północno-wschodnich, http://www.dialektologia.uw.edu.pl (dostęp: 11.01.2025).
Kurzowa Zofia, 1993, Język polski Wileńszczyzny i kresów północno-wschodnich XVI–XX w., Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa – Kraków.
Marcinkiewicz Jan, 2003, Polsko-litewskie kontakty językowe na Suwalszczyźnie, Katedra Skandynawistyki i Baltologii Uniwersytetu Adama Mickiewicza, Poznań.
Nitsch Kazimierz, 1954, Dialekty polskie Prus Wschodnich, w: K. Nitsch, Wybór pism polonistycznych, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław – Kraków, s. 252–321.
Nitsch Kazimierz, 1957, Dialekty języka polskiego, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław – Kraków.
Pelcowa Halina, 2023, Demonologia i zachowania magiczne w językowo-kulturowym obrazie przestrzeni wiejskiej Lubelszczyzny, w: M. Piasecka, M. Wojtyńska-Nowotka, red., „Poradnik Językowy”. Wolumen okolicznościowy. Horyzont polszczyzny..., Dom Wydawniczy „Elipsa”, Warszawa, s. 546–554.
Petr Jan, 1955, Z gwary augustowskiej, „Poradnik Językowy”, z. 2, s. 71–74.
Sawicka Irena, 2001, System fonetyczny polszczyzny ukształtowanej na białoruskim podłożu dialektalnym, w: E. Smułkowa, A. Engelking, red., Język i kultura białoruska w kontakcie z sąsiadami, Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, s. 153–158.
Urbańczyk Stanisław, 1953, Zarys dialektologii polskiej, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
Urbańczyk Stanisław, Kucała Marian, red., 1999, Encyklopedia języka polskiego, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław – Warszawa – Kraków.
Zdancewicz Tadeusz, 1957, Osobliwości akcentowe w gwarze wsi Radziuszki pod Sejnami, „Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej”, nr 2, s. 247–269.
Zdancewicz Tadeusz, 1960, Litewskie elementy słownikowe w gwarach polskich okolic Sejn, „Lingua Posnaniensis”, t. VIII, s. 333–352.
Zdancewicz Tadeusz, 1963, Litewskie i ruskie zasięgi słownikowe na Białostocczyźnie, „Z Polskich Studiów Slawistycznych”, seria II: „Językoznawstwo”, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa, s. 287–298.
Zdancewicz Tadeusz, 1964, Wpływy litewskie i wschodniosłowiańskie w polskich gwarach pod Sejnami, „Acta Baltico-Slavica”, t. I, s. 227–246.
Zdancewicz Tadeusz, 1966, Wpływy białoruskie w polskich gwarach pod Sejnami, Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk – Polska Akademia Nauk, Poznań.
