Wojewoda jako organ wpływający na ciągłość działania administracji publicznej w sytuacjach nadzwyczajnych – refleksje na tle doświadczeń pandemii COVID-19

Abstrakt

Przedmiot badań: Przedmiotem badań jest instytucja czasowego powierzania zadań administracji publicznej innemu podmiotowi na podstawie art. 15zzy ustawy z dnia 2 marca 2020 r. tzw. „ustawy covidowej” (Dz.U. z 2025 r., poz. 764). Zainteresowanie tą tematyką wynika z potrzeby przeanalizowania skuteczności oraz praktycznych konsekwencji nadzwyczajnych środków podejmowanych przez administrację publiczną w czasie pandemii COVID-19 w celu zapewnienia ciągłości jej działania.
Cel badawczy: Celem badania było ukazanie roli wojewody jako organu administracji rządowej odpowiedzialnego za zapewnienie ciągłości działania administracji publicznej w sytuacjach nadzwyczajnych, na przykładzie pandemii COVID-19. Postawiono tezę, że wojewoda – działając na podstawie szczególnych przepisów, takich jak art. 15zzy ustawy covidowej – odgrywał istotną rolę w koordynacji i tymczasowym przekazywaniu zadań między podmiotami administracji, co miało znaczenie dla ciągłości wykonywania zadań państwa w czasie kryzysu.
Metoda badawcza: W badaniu zastosowano metodę dogmatyczno-prawną oraz metodę teoretyczno- prawną. Analiza opierała się na przepisach krajowych aktów normatywnych, zarządzeniach wojewodów oraz orzecznictwie i doktrynie. Materiałem ilustracyjnym były konkretne przykłady zarządzeń wojewodów wydawanych w latach 2020–2022 na podstawie art. 15zzy ustawy covidowej.
Wyniki: Przeprowadzona analiza wykazała, że wojewoda – wyposażony w kompetencje wynikające z art. 15zzy ustawy covidowej – odegrał ważną rolę w zapewnieniu ciągłości funkcjonowania administracji publicznej w czasie pandemii COVID-19. Instytucja ta umożliwiła szybkie i elastyczne przekazanie zadań innemu podmiotowi w przypadku niezdolności urzędu lub organu do działania, co miało szczególne znaczenie dla realizacji zadań z zakresu administracji rządowej, m.in. w obszarze rejestracji stanu cywilnego czy nadzoru budowlanego. Wnioski wskazują na potrzebę trwałego uregulowania tego rodzaju instrumentów zarządzania kryzysowego w systemie prawnym – najlepiej w ramach ustawy o wojewodzie lub ustawy o zarządzaniu kryzysowym. Niezbędne jest również doprecyzowanie statusu prawnego zarządzeń wojewodów oraz pojęć używanych w ustawodawstwie (takich jak „organ” i „urząd”), co zapewni większą przejrzystość i spójność w praktyce działania administracji. Pandemia potwierdziła, że wojewoda, jako przedstawiciel rządu w terenie, pełni funkcję strategiczną dla ciągłości administracji publicznej, zwłaszcza w warunkach nadzwyczajnych, i powinien być w sposób systemowy przygotowany do realizacji tej roli.