Zastosowanie metody DEA w badaniach empirycznych oceny efektywności podmiotów handlowych
DOI:
https://doi.org/10.26485/SPE/2023/126/7Słowa kluczowe:
efektywność, metoda granicznej obwiedni danych, handel detaliczny.Abstrakt
Przedmiot badań: Artykuł zawiera przegląd badań opisanych w literaturze, dotyczących wykorzystania metody DEA (Data Envelopment Analysis) w różnych obszarach i sektorach gospodarki ze szczególnym uwzględnieniem sektora handlu detalicznego. Kwerenda literatury ma potwierdzić brak zastosowania narzędzia pomiaru efektywności, jakim jest metoda granicznej obwiedni danych, w odniesieniu do polskich jednostek handlu detalicznego przy jednoczesnym potwierdzeniu użycia tejże metody do oceny efektywności podmiotów handlowych w innych krajach.
Cel badawczy: Celem pracy jest identyfikacja i ocena badań empirycznych odnoszących się do efektywności podmiotów handlowych z wykorzystaniem metody DEA wykonanych w Polsce i na świecie. Cele szczegółowe dotyczą rozpoznania przyjętych w badaniach modeli DEA oraz ich analizy pod kątem między innymi użytych grup nakładów i efektów.
Metoda badawcza: W pierwszym etapie zidentyfikowano i zaprezentowano przykłady wykorzystania nieparametrycznej metody granicznej analizy danych do pomiaru efektywności jednostek gospodarczych różnych obszarów na podstawie publikacji krajowych. Następnie przeanalizowano badania zagraniczne pod kątem użycia metody w sektorze handlu detalicznego, w szczególności: (1) rodzaju zastosowanego modelu DEA, (2) przyjętych w modelach danych i zmiennych do badania.
Wyniki: Przeprowadzone analizy potwierdziły możliwość zastosowania metody DEA do oceny efektywności podmiotów sektora handlu detalicznego oraz wykazały istniejącą lukę badawczą na gruncie polskim w tym zakresie. Stwierdzono, iż dostępne źródła krajowe nie zawierają badań, w których metoda DEA służyłaby jako narzędzie oceny efektywności funkcjonowania podmiotów handlu detalicznego.
Liczba pobrań
Bibliografia
Andersen P., Petersen N.C., A procedure for ranking efficient units in data envelopment analysis, Management Science 1993/39, s. 1261–1264.
Banker R.D., Charnes A., Cooper W.W., Some models for estimating technical and scale inefficiency in Data Envelopment Analysis, Management Science 1984/30 (9), s. 1078–1092.
Barros C.P., Efficiency measurement among hypermarkets and supermarkets and the identification of the efficiency drivers: A case study, International Journal of Retail & Distribution Management 2006/34 (2), s. 135–154, https://doi.org/10.1108/09590550610649795
Barros C.P., Alves C.A., Hypermarket retail store efficiency in Portuga,l Internationa l Journal of Retail & Distribution Management 2003/31/11, s. 549–560, https://doi.org/10.1108/09590550310503285
Becker A., Becker J., Zastosowanie metody granicznej analizy danych do oceny gospodarowania województw Polski, w: J. Wątróbski (red.), Studia i materiały Polskiego Stowarzyszenia Zarządzania Wiedzą, nr 21, PSZW, Bydgoszcz 2009, s. 5–12.
Charnes A., Cooper W.W., Rhodes E., Measuring the efficiency of decision making units, European Journal of Operational Research 1978/2 (6), s. 429–444.
Cooper W.W., Seiford L.M., Zhu J., Data envelopment analysis: History, Madeis and Interpretations, w: W.W. Cooper, L.M. Seiford, J. Zhu (red.), Handbook on Data Envelopment Analysis, International Series in Operations Research & Management Science 2011/164, Springer, Boston, MA, https://doi.org/10.1007/978-1-4419-6151-8_1
Didonet S.R., Villavicencio G.J.D., Orientación al mercado y eficiencia en los supermercados: evidencias empíricas, Revista de Administração da UFSM 2009/1 (1), s. 134–152, http://dx.doi.org/10.5902/19834659579
Domagała A., Zastosowanie metody Data Envelopment Analysis do badania efektywności europejskich giełd papierów wartościowych, Rozprawa doktorska, Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa, 2009, https://www.wbc.poznan.pl/publication/111472; stan na 30.06.2022 r.
Donthu N., Yoo B., Retail productivity assessment using data envelopment analysis, Journal of Retailing 1998/74/1, s. 89–105.
Emrouznejad A., Parker B.R., Tavares G., Evaluation of research in efficiency and productivity: A survey and analysis of the first 30 years of scholarly literature in DEA, Journal of Socio-Economic Planning Science 2008/42 (3), s. 151–157.
Farrell M.J., The measurement of productive efficiency, Journal of the Royal Statistical Society, Series A 1957/120 (3), s. 253–281, https://doi.org/10.2307/2343100
Ferreira M.A.M., Venâncio M.M., Abrantes L.A., Análise da eficiência do setor de supermercados no Brasil, Economia Aplicada 2009/13 (2), s. 333–347, http://dx.doi.org/10.1590/S1413-80502009000200007
Feruś A., Zastosowanie metody DEA do określenia poziomu ryzyka kredytowego przedsiębiorstw, Bank i Kredyt 2006/7, s. 44–59.
Keh H.T., Chu S., Retail productivity and scale economies at the firm level: A DEA approach, Omega 2003/31 (2), s. 75−82.
Kisielewska M., Pojęcie efektywności w metodach analizy granicznej, Studia i Prace Wydziału Nauk Ekonomicznych i Zarządzania nr 1, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2008, s. 189–198, http://www.wneiz.pl/nauka_wneiz/sip/sip1-2008/kisielewska.pdf; stan na 30.06.2022 r.
Ko K., Chang M., Bae E.-S., Kim D., Efficiency Analysis of Retail Chain Stores in Korea, Sustainability 2017/9/1629, https://doi.org/10.3390/su9091629
Kopiński A., Porębski D., Próba oceny efektywności banków komercyjnych za pomocą metody DEA, Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska Lublin – Polonia, Sectio H 2015/ XLIX/4, s. 257–267, https://doi.org/10.17951/h.2015.49.4.257
Kozuń-Cieślak G., Wykorzystanie DEA do oceny efektywności w jednostkach sektora publicznego, Wiadomości Statystyczne 2011/3, Warszawa, s. 14–42.
McConnell C.R., Economics, McGraw-Hill, New York, St. Louis 1984.
Milewski R., Kwiatkowski E. (red.), Podstawy ekonomii, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005.
Młynarski W., Prędki A., Metoda DEA w badaniu efektywności nadleśnictw, Sylwan 2017/161/12, s.1018–1025.
Moreno J.J., Efficiency and regulation in Spanish hypermarket retail trade: A cross-section approach, International Journal of Retail & Distribution Management 2008/36 (1), s. 71–88, http://dx.doi.org/10.1108/09590550810847009
Nazarko J., Jakuszewicz I., Urban J., Metoda DEA w analizie jednostek produkcyjnych, w: J. Nazarko, L. Kiełtyka (red.), Narzędzia informatyczne w zarządzaniu i inżynierii produkcji, Difin, Warszawa 2008, s. 34–43.
Nowak M., Borowiec A., Zastosowanie metody DEA w badaniu efektywności parków naukowo-technologicznych, Zeszyty Naukowe Politechniki Poznańskiej, Organizacja i Zarządzanie 2013/61, s. 109–119.
Šegota A., Evaluating Shops Efficiency Using Data Envelopment Analysis: Categorical Approach, Zbornik radova Ekonomskog fakulteta u Rijeci, časopis za ekonomsku teoriju i praksu – Proceedings of Rijeka Faculty of Economics, Journal of Economics and Business 2008/26/2, s. 325–343, https://ssrn.com/abstract=2268451; stan na 30.06.2022 r.
Sellers-Rubio R., Mas-Ruiz F., Economic efficiency in supermarkets: Evidence in Spain, Int. J. Retail Distrib. Manag. 2006/34, s. 155–171.
Shuangyan Li., Stephie T., Efficiency of apparel retail at the firm level – an evaluation using data envelopment analysis (DEA), J. Textile Eng. Fashion Technol. 2018/4 (2), s. 131–138, https://doi.org/10.15406/jteft.2018.04.00130
Silva Junior J.C.A., Nodari D., Cavalheiro M.O., Victor F.G., Performance of supermarkets in Santa Catarina: An analysis of small and medium-sized units, Gestão & Produção 2020/27 (4), e4685, s. 1–18, https://doi.org/10.1590/0104-530X4685-20
Sonza I.B., Ceretta P.S., Utilização do DEA para análise da eficiência nos supermercados brasileiros, w: Anais do Congresso USP de Iniciação Científica em Contabilidade, São Paulo: USP, 2008.
Świtłyk M., Rusielik R., Zastosowanie metody DEA oraz indeksu produktywności całkowitej Malmquista do oceny efektywności kształcenia na Zachodniopomorskim Uniwersytecie Technologicznym w Szczecinie w latach 2009–2017, Folia Pomer. Univ. Technol. Stetin., Oeconomica 2018/346 (92)3, s. 69–80, https://doi.org/10.21005/oe.2018.92.3.06
Thomas R.R., Barr R.S., Cron W.L., Slocum J.W., A process for evaluating retail store efficiency: A restricted DEA approach, International Journal of Research in Marketing 1998/15, s. 487–503, https://doi.org/10.1016/S0167-8116(98)00021-4
Wann-Yih W., Chuen-Jing B., Short-term and Long-Run Performance Appraisal System: An empirical study of Taiwanese convenience stores, Journal of Global Business Management 2008/4/1.
Wyszyński A., Metoda granicznej analizy danych a tradycyjne podejście wskaźnikowe w ocenie kondycji finansowej klubów Ekstraklasy, Wiadomości Statystyczne 2018/LXIII/1 (680), s. 21–36.
Yu W., Ramanathan R., An assessment of operational efficiency of retail firms in China, Journal of Retailing and Consumer Services 2009/16 (2), s. 109–122, http://dx.doi.org/10.1016/j.jretconser.2008.11.009
