Oddalenie powództwa oczywiście bezzasadnego w świetle art. 6 EKPC
DOI:
https://doi.org/10.26485/SPE/2022/124/2Słowa kluczowe:
postępowanie cywilne, oczywista bezzasadność, prawo do sądu, roszczenie nieznane prawuAbstrakt
Przedmiot badań: Nowelizacją z 4 lipca 2019 r. do Kodeksu postępowania cywilnego wprowadzono szereg istotnych dla polskiej procedury cywilnej zmian. Jedną z nich jest uregulowana w art. 1911 możliwość oddalenia na posiedzeniu niejawnym przez sąd powództwa w przypadku jego oczywistej bezzasadności. Instytucja ta wywołuje kontrowersje w zakresie urzeczywistniania prawa jednostki do sądu. Na mocy komentowanego przepisu sąd może dokonać oceny wniesionego powództwa w początkowym stadium rozpoznania sprawy, bez podejmowania jakichkolwiek czynności. Z jednej strony zatem przepis ten realizuje postulat usprawnienia postępowania, natomiast z drugiej – w przypadku oddalenia powództwa, a następnie uprawomocnienia się wydanego w tym przedmiocie wyroku, zachodzi res iudicata, która uniemożliwia ponowne dochodzenie przez powoda tego samego roszczenia przeciwko tej samej osobie na drodze sądowej, co pociąga za sobą dotkliwe konsekwencje.
Cel badawczy: Zasadniczym celem artykułu jest zbadanie zgodności instytucji oddalenia powództwa oczywiście bezzasadnego z prawem do sądu zagwarantowanym zarówno przez ustawodawcę krajowego, jak i akty prawa europejskiego. Autorka opracowania podda również pod rozwagę, czy Europejski Trybunał Praw Człowieka może stwierdzić naruszenie przez sąd krajowy prawa dostępu do sądu, pomimo analogii instytucji oddalenia powództwa jako oczywiście bezzasadnego oraz instytucji odrzucenia przez ETPC skargi w trybie art. 35 Konwencji.
Metoda badawcza: W niniejszym artykule zastosowano metodę językowo-logiczną oraz prawno-porównawczą. Wykorzystując analizę komparatystyczną, ukazano aktualne orzecznictwo ETPC oraz sądów polskich.
Wyniki: Instytucja oddalenia powództwa jako oczywiście bezzasadnego niewątpliwie służy przyspieszeniu postępowania cywilnego. Jest również dopuszczalna w świetle praw zagwarantowanych w Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, w szczególności jej art. 6, jednak wyłącznie w sytuacji, gdy nie narusza ona istoty prawa do sądu i urzeczywistnia właściwy cel
Liczba pobrań
Bibliografia
Błaszczak Ł., Nadużycie prawa procesowego w postępowaniu arbitrażowym, Warszawa 2018.
Błaszczak Ł., Powództwo oczywiście bezzasadne. Art. 1911 k.p.c., Warszawa 2021.
Błaszczak Ł., w: T. Zembrzuski (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Koszty sądowe w sprawach cywilnych. Dochodzenie roszczeń w postępowaniu grupowym. Przepisy przejściowe. Komentarz do zmian. Tom I i II, Warszawa 2020.
Broniewicz W., Marciniak A., Kunicki I., Postępowanie cywilne w zarysie, wyd. 13, Wolters Kluwer, Warszawa 2020.
Flaga-Gieruszyńska K., w: K. Flaga-Gieruszyńska, A. Zieliński (red.), Koszty sądowe w sprawach cywilnych. Komentarz 2019, Legalis.
Gonera K., Komentarz do ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, Warszawa 2006.
Jędrzejewska M., w: T. Ereciński (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, cz. 1, Postępowanie rozpoznawcze, cz. 2, Postępowanie zabezpieczające, t. 2,Warszawa 2007.
Korzan K., Koszty postępowania cywilnego a nakłady państwa na utrzymanie wymiaru sprawiedliwości, Gdańsk 1992.
Kozikowski K., Lubiszewski M. (red.), Ośko P., Sidorowicz S., Kryteria dopuszczalności skargi do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Poradnik praktyczny, Olsztyn 2020.
Leach Ph., Taking a case to the European Court of Human Rights, Oxford 2011.
Longchamps de Bérier R., Polskie prawo cywilne. Zobowiązania, Lwów 1939.
Manikowski F., Oczywista bezzasadność powództwa – uwagi na tle projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw, w: G. Jędrejek, J. Kotas, F. Manikowski (red.), Postępowanie cywilne – wprowadzone i projektowane zmiany 2019, Warszawa 2019.
Manowska M., w: M. Manowska (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom I. Art. 1–477(16), wyd. IV, Warszawa 2021.
Michalak A., Oczywiście bezzasadne powództwo w dziedzinie praw własności przemysłowej, Przegląd Sądowy 2013/11–12, s. 110–123.
Piaskowska O.M., Prawo do sądu a oddalenie oczywiście bezzasadnego powództwa w świetle projektu zmian z 27.11.2017 r. do Kodeksu postępowania cywilnego, Studia Prawnicze 2018/1, s. 29–46.
Piaskowska O.M., w: O.M. Piaskowska (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Postępowanie procesowe. Komentarz aktualizowany, LEX/el. 2021.
Siedlecki W., Zasady wyrokowania w procesie cywilnym, Warszawa 1957.
Szwed M., Nadmierny formalizm procesowy jako naruszenie art. 6 ust. 1 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 2020/LXXXII/2, s. 123–136.
Turek J., Adwokat z urzędu w postępowaniu cywilnym, Monitor Prawniczy 2005/7, s. 83–100.
Waligórski M., Proces cywilny – funkcja i struktura, Warszawa 1947.
https://palestra.pl/pl/czasopismo/wydanie/11-12-2019/artykul/zazalenie-po-nowelizacji-czyli-ostandardzie-srodka-zaskarzenia; stan na 2.11.2021 r.
https://www.echr.coe.int/documents/admissibility_guide_pol.pdf; stan na 15.01.2022 r.
Decyzja ETPC z 7.12.2004 r. w sprawie Mentzen przeciwko Łotwie, skarga nr 71074/01.
Postanowienie SA w Katowicach z 3.11.2009 r., I ACz 744/09, LEX nr 551996.
Postanowienie SN z 8.10.1984 r., II CZ 112/84, LEX nr 8631.
Postanowienie SN z 17.10.2006 r. w sprawie o sygn. akt II UZ 23/06.
Postanowienie SN z 30.01.2015 r., III CSK 140/14, OSNC 2016, nr 2, poz. 21.
Uchwała SN z 7.06.1967 r., III CZP 41/67, OSNC 1967, nr 11, poz. 200.
Wyrok ETPC z 21.02.1975 r. w sprawie Golder przeciwko Zjednoczonemu Królestwu, skarga nr 4451/70.
Wyrok ETPC z 28.05.1985 r. w sprawie Ashingdane przeciwko Zjednoczonemu Królestwu, skarga nr 8225/78.
Wyrok ETPC z 30.11.1987 r. w sprawie H. przeciwko Belgii, skarga nr 8950/80.
Wyrok ETPC z 27.08.1991 r. w sprawie Philis przeciwko Grecji, skarga nr 12750/87; 13780/88; 14003/88.
Wyrok ETPC z 9.12.1994 r., Hiro Balani przeciwko Hiszpanii, skarga nr 18064/91, LEX nr 80508.
Wyrok ETPC z 9.12.1994 r., Ruiz Torija przeciwko Hiszpanii, skarga nr 18390/91, LEX nr 80507.
Wyrok ETPC z 4.12.1995 r. w sprawie Bellet przeciwko Francji, skarga nr 23805/94.
Wyrok ETPC z 28.10.1998 r. w sprawie Pérez de Rada Cavanilles przeciwko Hiszpanii, skarga nr 28090/95.
Wyrok ETPC z 21.01.1999 r. w sprawie García Ruiz przeciwko Hiszpanii, skarga nr 30544/96.
Wyrok ETPC z 29.06.2000 r. w sprawie García Manibardo przeciwko Hiszpanii, skarga nr 38695/97.
Wyrok ETPC z 19.06.2001 r. w sprawie Kreuz przeciwko Polsce, skarga nr 28249/95.
Wyrok ETPC z 1.06.2002 r. w sprawie Kutić przeciwko Chorwacji, skarga nr 48778/99.
Wyrok ETPC z 10.07.2002 r. w sprawie Yagtzilar i inni przeciwko Grecji, skarga nr 41727/98.
Wyrok ETPC z 12.11.2002 r. w sprawie Beles i inni przeciwko Czechom, skarga nr 47273/99.
Wyrok ETPC z 9.10.2003 r. w sprawie Acimovic przeciwko Chorwacji, skarga nr 61237/00.
Wyrok ETPC z 23.03.2010 r. w sprawie Cudak przeciwko Litwie, skarga nr 15869/02.
Wyrok SO w Łodzi z 15.09.2020 r., III Ca 1091/20, LEX nr 3175481.
Wyrok Wielkiej Izby ETPC z 5.04.2018 r. w sprawie Zubac przeciwko Chorwacji, skarga nr 40160/12.
Wyrok TK z 16.06.2008 r., P 37/07, OTK-A 2008, nr 5, poz. 80.
