Sprawiedliwość podatkowa w zakresie kosztów uzyskania przychodów w podatku dochodowym od osób fizycznych
DOI:
https://doi.org/10.26485/SPE/2020/117/5Słowa kluczowe:
opodatkowanie dochodu, sprawiedliwość pozioma, zdolność płatniczaAbstrakt
Przedmiot badań: Ustawodawca podatkowy ma dużą swobodę w kształtowaniu obciążeń podatkowych. Nie powinno to jednak prowadzić do nieuzasadnionego różnicowania sytuacji podatników, zwłaszcza do odmiennego opodatkowania osób znajdujących się w takiej samej sytuacji. Skutkowałoby to bowiem naruszeniem zasady sprawiedliwości podatkowej. W doktrynie prawa podatkowego powszechnie uznaje się zasadę zdolności płatniczej jako fundament sprawiedliwego opodatkowania. Ustawodawca powinien poszukiwać indywidualizacji osobistej sytuacji podatnika, aby pobór podatku nastąpił z uwzględnieniem możliwości poniesienia tego ciężaru.
Cel i metoda badawcza: Celem badawczym było sprawdzenie, jak założenia sprawiedliwego opodatkowania są realizowane na gruncie podatku dochodowego od osób fizycznych. Przedmiotem analizy jest przy tym jeden z elementów kształtujących podstawę opodatkowania, czyli koszty uzyskania przychodów. W tym celu zastosowano metodę empiryczno-dogmatyczną.
Wyniki: Przeprowadzona analiza wykazała, że zasada zdolności płatniczej nie jest uwzględniana przez ustawodawcę w procesie kształtowania dochodu, a tym samym indywidualnego obciążenia podatkowego. Zasady rozliczania kosztów podatkowych są arbitralnie określane przez ustawodawcę w ramach władztwa daninowego. Prowadzi to do niesprawiedliwego opodatkowania już w układzie horyzontalnym (sprawiedliwość pozioma).
Liczba pobrań
Bibliografia
Ustawa z 26.07.1991 o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2019 r., poz. 1387 ze zm.).
Brzeziński B., Perypetie podatku dochodowego z sądownictwem administracyjnym, w: B. Brze¬ziński (red.), Wykładnia i stosowanie prawa podatkowego. Węzłowe problemy, Warszawa 2013, s. 176–190.
Brzeziński B., Olesińska A., Prawo podatkowe. Część szczegółowa, Toruń 2001.
Gomułowicz A., Postulat sprawiedliwości a system podatkowy, Monitor Podatkowy 1995/4, s. 102–105.
Gomułowicz A., Zasada sprawiedliwości podatkowej, Warszawa 2001.
Filipczyk H., Refleksje o przedmiocie podatku dochodowego, Kwartalnik Prawa Podatkowego 2015/2, s. 39–55.
Gajl N., Modele podatkowe. Podatki dochodowe, Warszawa 1995.
Gwiazdowski R., Postulat zastąpienia podatku CIT podatkiem przychodowym, Zeszyty Gospo¬darcze ZPP 2020/1, s. 83–104.
Kleczkowski L., Pojęcie dochodu w polskim prawie podatkowym, Kwartalnik Prawa Podatko¬wego 2009/3–4, s. 53–78.
Litwińczuk H. (red.), Prawo podatkowe przedsiębiorców, Warszawa 2006.
Mariański A., Brak podstaw do stosowania cywilnoprawnego sposobu rozumienia związku przy¬czynowo-skutkowego jako przesłanki uznania kosztu w podatkach dochodowych, Przegląd Podatkowy 2006/6, s. 13–17.
Mariański A., Glosa do wyroku TK z dnia 18.07.2013, SK 18/09, Monitor Podatkowy 2013/11, s. 46–50.
Mariański A., Income Taxes, w: W. Nykiel, M. Wilk (red.), Polish tax system. Business Opportu¬nities and Challenges, Warszawa 2017, s. 177–215.
Mariański A., Koszty uzyskania przychodów. Wykładnia przepisów, Prawo i Podatki 2007/11, s. 5–9.
Mariański A., Krótka historia opodatkowania dochodu, Kwartalnik Prawa Podatkowego 2018/3, s. 9–26.
Mariański A., Nowa koncepcja normatywna kosztów uzyskania przychodów, w: Systemowa re¬forma podatków dochodowych, Warszawa 2009, s. 22–26.
Mariański A., Rozliczanie kosztów podatkowych według przepisów prawa podatkowego czy bi¬lansowego, Przegląd Podatkowy 2011/8, s. 22–28.
Mariański A., Rozliczanie kosztów w czasie a rachunkowość, Glosa do wyroku NSA z 9.12.2011, II FSK 1091/10, Monitor Podatkowy 2012/6, s. 47–49.
Mariański A., Źródła przychodów – niesprawiedliwe i skomplikowane różnicowanie opodatkowania osób fizycznych, Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego 2020/12 (w druku).
Mariański A., Krajewska A., Nowak-Piechota A., Wilk M. (red.), Opodatkowanie działalności gospodarczej w Polsce, Warszawa 2016.
Mariański A., Nykiel W., Komentarz do art. 217, w: M. Safjan, L. Bosek (red.), Konstytucja RP. Tom II, Komentarz do art. 87–243, Warszawa 2016, s. 1483–1499.
Mariański A., Strzelec D., Podatki dochodowe, w: W. Nykiel, M. Wilk (red.), Zagadnienia ogól¬ne prawa podatkowego, Łódź 2014, s. 95–105.
Nita A., Teoretyczne i normatywne wyznaczniki sprawiedliwego opodatkowania, Toruński Rocz¬nik Podatkowy 2013.
Nozick R., Anarchy, State, and Utopia, Basic Books 2013.
Nykiel W. (red.), Polskie prawo podatkowe, Warszawa 2018.
Nykiel W., Mariański A. (red.), Komentarz do ustawy o podatku dochodowym od osób fizycz¬nych, Gdańsk 2015.
Perelman Ch., O sprawiedliwości, Warszawa 1959.
Rawls J., Teoria sprawiedliwości, Warszawa 2009.
Siekman P., Luijsterburg N., Personal Income Taxation in the Netherlands, Bulletin for Interna¬tional Taxation 2006, s. 313–317.
Steuerle C.E., And Equal (Tax) Justice for All?, w: J.J. Thorndike, D.J. Ventry Jr. (red.), Tax justice. The ongoing debate, Washington 2002, s. 253–282.
Ziembiński Z., Sprawiedliwość społeczna jako pojęcie prawne, Warszawa 1996.
Wyrok NSA z 9 grudnia 2011, II FSK 1091/10.
Wyrok TK z 20 października 1998, K 7/98.
Wyrok TK z 30 stycznia 2001 r., K 17/00, OTK ZU nr 1/2001, poz. 4,
Wyrok TK z 27 lutego 2002, K 47/01, OTK ZU nr 1/A/2002, poz. 6.
Wyrok TK z 22 maja 2002 r., K 6/02, OTK ZU nr 3/A/2002, poz. 33.
Wyrok TK z 29 listopada 2006 r., SK 51/06, OTK ZU nr 10/A/2006, poz. 156.
Wyrok TK z 19 lipca 2007, K 11/06.
Wyrok TK z 18 lipca 2013, SK 18/09.
Wyrok TK z 8 października 2013, SK 40/12.
Wyrok TK z 18 listopada 2014, K 23/12, OTK ZU nr 10/A/2014, poz. 113.
