Wersyfikacja w cyklu „Polska” Marcina Świetlickiego

Autor

DOI:

https://doi.org/10.26485/ZRL/2025/68.1/28

Słowa kluczowe:

Marcin Świetlicki; “Polska”; literary cycle; versification; poetry

Abstrakt

The article will focus on analyzing Marcin Świetlicki’s ars versificatoria in the “Polska” cycle, considering its place in the poet’s oeuvre and possible shifts in poetic idiom. Created from the beginning of the author’s career, this cycle offers insight into certain aspects of his poetic style. I will examine transformations within the cycle, particularly in relation to the poetic subject and literary communication. My approach follows Adam Kulawik’s concept of verse (derived form Shklovsky’s prijom) as a device organizing perception. The analysis will be based on Lucylla Pszczołowska’s criteria: verse structure and meter, its relation to syntax, stanzaic organization, and sound patterns, while also considering contemporary trends in poetic form. As I seek to demonstrate, the author, from the very first poem of the cycle, pursues a carefully conceived poetics, manifested through the deployment and modification of such poetic elements as verse construction, metrical and rhythmic (or deliberately disrupted) patterns, the architecture of supralinear structures and the interrelations between them, as well as the juxtaposition of divergent formal orders. These strategies are closely aligned with the evolving stance of the poetic subject toward a transforming reality — one that is articulated not only within the poetry itself but also underscored in the author’s commentary. By limiting the interpretation primarily to the level of the versification — that is, to what directly emerges from the poem’s formal elements, its structure, and the intertextual relationships among prosodic structures of different poems — I aim to demonstrate how useful these aspects could be in further interpretation of the poet’s oeuvre.

Liczba pobrań

Bibliografia

Świetlicki Marcin (1992), Zimne kraje. Wiersze 1980–1990, Fundacja bruLionu, Warszawa–Kraków.

Świetlicki Marcin (1995), Zimne kraje 2, AW Zebra, Kraków

Świetlicki Marcin (1997), Zimne kraje 3, Biuro Literackie, Legnica

Świetlicki Marcin (2002), Zimne kraje. Wiersze 1980–1990, 1992, wyd. II, Lampa i Iskra Boża, Warszawa.

Świetlicki Marcin (2006), Muzyka środka, a5, Kraków.

Świetlicki Marcin (2011), Wiersze, EMG, Kraków.

Świetlicki Marcin (2013), Jeden, EMG, Kraków.

Świetlicki Marcin (2015a), Delta Dietla, EMG, Kraków

Świetlicki Marcin (2015b), 100 wierszy o wódce i papierosach, przeł. I. Biełow, Argo-Risk, Moskwa.

Świetlicki Marcin (2016), Drobna zmiana, a5, Kraków.

Świetlicki Marcin, Biała Alicja (2018), Polska (wiązanka pieśni patriotycznych), Wolno, Lusowo.

Świetlicki Marcin (2019), Ale o co chodzi?, Wolno, Lusowo.

Świetlicki Marcin (2023), Sierotka (wiersze 2019–2022), Wolno, Lusowo.

Dobrzyńska Teresa, Kopczyńska Zdzisława (2007), Tonizm [w:] Wersyfikacja polska, red, M. Ryszkiewicz, M. Woźniakiewicz-Dziadosz, t. 1, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.

Eco Umberto (2008), Nadinterpretowanie tekstów [w:] U. Eco, R. Rorty, J. Culler, Ch. Brooke-Rose, Interpretacja i nadinterpretacja, red. S. Collini, przeł. T. Bieroń, Wydawnictwo Literackie, Kraków.

Klera Wiktoria (2017), Namolna refreniczność. Twórczość Marcina Świetlickiego, Pasaże, Kraków.

Kopczyńska Zdzisława (1981), O wersyfikacji „Walca” Czesława Miłosza, „Pamiętnik Literacki” z. 4.

Kulawik Adam (1995), Teoria wiersza, wyd. II, Antykwa, Kraków.

Kulawik Adam (1997), Poetyka. Wstęp do teorii dzieła literackiego, wyd. 2 popr., Antykwa, Kraków.

Kulawik Adam (1998), Grochowiak nad Jabokiem, „Roczniki Humanistyczne” t. 46, nr 1.

Kulawik Adam (2003), Ars versificandi Teodora Bujnickiego [w:] Poezja i poeci w Wilnie lat 1920–1940, red. T. Bujnicki, K. Biedrzycki, TAiWPN Universitas, Kraków.

Łopatkówna Barbara (1956), Czternastozgłoskowiec [w:] Poetyka. Zarys encyklopedyczny, t. III: Sylabizm, red. Z. Kopczyńska i M.R. Mayenowa, Ossolineum, Wrocław.

Mastalski Arkadiusz Sylwester (2013), Konceptualizacja w procesie interpretacji wersologicznej (na przykładzie „Majowych wojen” Marcina Świetlickiego), „Tematy i Konteksty” nr 3(8).

Mastalski Arkadiusz Sylwester (2017), Proza. Przyczynek do ars versificandi Marcina Świetlickiego, „Wielogłos” nr 2.

Mastalski Arkadiusz Sylwester (2024), Strofoida (i stroficzność). O pragmatycznym stosowaniu pojęć w badaniu wiersza, „AUPC. Studia Poetica” nr 12.

Mastalski Arkadiusz Sylwester (2026), Polska: (re)konstruowanie cyklu poetyckiego Marcina Świetlickiego [w druku].

Pietras Wojciech, Mastalski Arkadiusz Sylwester (2024), Wokół (teorii) wiersza, „AUPC. Studia Poetica” nr 12.

Potkański Jan (2000), Wiersz Szymborskiej, Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.

Potkański Jan (2004), Sens nowoczesnego wiersza. Wersyfikacja Białoszewskiego, Przybosia, Miłosza i Herberta, Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.

Pranke Michał (2018), Świetlicki. Reinterpretacje, Koło Lektury Filologiczno-Filozoficznej UMK, Toruń.

Próchniak Paweł (2008), Wiersze na wietrze (szkic, notatki), Pasaże, Kraków.

Próchniak Wiola (2012), Klucz do wierszy. Poezja w nauczaniu języka polskiego jako obcego, Wydawnictwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin.

Pszczołowska Lucylla (1963), Z zagadnień składni w utworze wierszowanym, „Pamiętnik Literacki” z. 2.

Pszczołowska Lucylla (1975), Przyczynek do opisu współczesnej wersyfikacji polskiej, „Teksty” nr 1.

Pszczołowska Lucylla (1997), Wiersz polski. Zarys historyczny, Funna, Wrocław.

Sadowski Witold (2004), Wiersz wolny jako tekst graficzny, TAiWPN Universitas, Kraków.

Sadowski Witold (2005), Wers jako cytat wersu we współczesnej poezji religijnej, „Zeszyty Naukowe KUL” nr 4.

Sadowski Witold (2015), Żart wersyfikacyjny w poezji Wisławy Szymborskiej [w:] Niepojęty przypadek: O poezji Wisławy Szymborskiej, red. J. Grądziel-Wójcik, K. Skibski, Pasaże, Kraków.

Sadowski Witold (2022), A Brief History of O!, „Poetics Today” nr 43.

Sawicki Stefan (1981), Przerzutnia u Mickiewicza [w:] S. Sawicki, Poetyka — interpretacja — sacrum, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.

Siatkowski Zbigniew (1958), Wersyfikacja Tadeusza Różewicza wśród współczesnych metod kształtowania wiersza, „Pamiętnik Literacki” z. 3.

Sioma Radosław (2024), Kiedy wiersz jest prozą (i na odwrót)? O (prozo)wierszu Zbigniewa Herberta „Rovigo”, „Białostockie Studia Literaturoznawcze” nr 24.

Szturc Włodzimierz (2015), Wersologika Juliana Tuwima [w:] W. Szturc, Dotkliwe przestrzenie. Studia o rytmach śmierci, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.

Śniecikowska Beata (2014), Poezja uważności — Czesław Miłosz i haiku, „Zagadnienia Rodzajów Literackich” t. 57, z. 1.

Świetlicki Marcin, Rafał Księżyk (2017), Nieprzysiadalność. Autobiografia, Wydawnictwo Literackie, Kraków.

Tryksza Anna (2019), Wierszowe filtry poetyckiej tożsamości „rozproszonej”. Dariusz Suska i Marcin Sendecki, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.

Trzynadlowski Jan (1987), Ewolucja liryki [w:] Problemy teorii literatury, t. 1, red. H. Markiewicz, Ossolineum, Wrocław.

Pobrania

Opublikowane

2025-07-17

Jak cytować

Mastalski, A. S. (2025). Wersyfikacja w cyklu „Polska” Marcina Świetlickiego. Zagadnienia Rodzajów Literackich, 68(1). https://doi.org/10.26485/ZRL/2025/68.1/28

Numer

Dział

Dział Stały — Rozprawy