Szkic o stylistyce gatunku
DOI:
https://doi.org/10.26485/RKJ/2025/73/39Słowa kluczowe:
stylistyka, genologia, styl, gatunek, styl gatunkuAbstrakt
Artykuł przedstawia stylistykę gatunku jako nurt badawczy zawiązany z charakterystycznym dla początków XXI wieku zjawiskiem wtapiania stylistyki (językoznawczej) w różnorodne dyscypliny filologiczne. Nurt ten jest dookreślany jako składnik genologii opisowej, w ramach której uwzględnia się także założenia stylistyki opisowej. O możliwości jego wyodrębniania decydują następujące okoliczności: 1) istnienie osobnego obiektu/osobnych obiektów badań (gatunek/gatunki; tekst/teksty), 2) funkcjonowanie określonego przedmiotu badań (styl gatunku/style gatunkowe; styl tekstu/style tekstów; styl tekstów użytkowych), 3) występowanie charakterystycznej dla niego aparatury pojęciowej (oprócz wspomnianych wyżej kategorii generycznych i stylistycznych: wzorzec gatunkowy i jego parametryzacja, kolekcje gatunkowe, teksty, w tym gatunkowe oraz tekstowe hybrydy), 4) pojawienie się wypracowywanych stopniowo sposobów postępowania badawczego (procesów analitycznych). Analizy zawarte w artykule pokazują przydatność założeń stylistyki gatunku do badań nad tożsamością gatunkową oraz innymi wyznacznikami (zwłaszcza stylistycznymi) komunikatów złożonych, a więc funkcjonujących jako heterogeniczne (hybrydalne) kolekcje ujednolicone funkcjonalnie.
Bibliografia
Gajda Stanisław, 2003, Współczesna stylistyka polska, „Stylistyka”, t. XII, s. 371–385.
Gajda Stanisław, 2013, Teoria stylu i stylistyka, w: E. Malinowska, J. Nocoń, U. Żydek-Bednarczuk, red., Przewodnik po stylistyce polskiej. Style współczesnej polszczyzny, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, Kraków, s. 15–33.
Kępa-Figura Danuta, 2024, Stylistyka mediów jako dział mediolingwistyki otwartej, w: Z. Bilut-Homplewicz, A. Hanus, W. Kochmańska, A. Mac, B. Drozd, red., Teksty. Konteksty. Podteksty, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów, s. 99–111.
Pelcowa Halina, Wojtak Maria, 2012, Wstęp, w: H. Pelcowa, M. Wojtak, red., Słowa. Style. Metody, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, s. 7–8.
Rejter Artur, 2015, Romans barokowy – analiza dyskursologiczna wobec granic gatunku. Na przykładzie twórczości Hieronima Morsztyna, w: D. Ostaszewska, J. Przyklenk, red., Gatunki mowy i ich ewolucja, t. 5: Gatunek a granice, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice, s. 199–209.
Rutkowski Andrzej, 2010, Objawienie Pańskie. Trzech Króli, w: Encyklopedia katolicka, t. 14, Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, Lublin, s. 182–183.
Szczerba Dorota, 2008, Praktyczny leksykon modlitwy, Wydawnictwo M, Kraków.
Witosz Bożena, 2009, Dyskurs i stylistyka, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
Wojtak Maria, 2004, W kręgu stylistycznych paradoksów – uwagi o stylu tekstów użytkowych, „Stil”, t. 3, s. 85–96.
Wojtak Maria, 2007, Styl gatunku, styl gatunkowy a styl funkcjonalny w perspektywie analitycznej, w: D. Ostaszewska, red., Gatunki mowy i ich ewolucja, t. 3: Gatunek a odmiany funkcjonalne, Wydawnictwo Gnome, Katowice, s. 16–24.
Wojtak Maria, 2011, Współczesne modlitewniki w oczach językoznawcy. Studium genologiczne, Wydawnictwo Biblos, Tarnów.
Wojtak Maria, 2019a, Wprowadzenie do genologii, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.
Wojtak Maria, 2019b, Do Boga…, o Bogu…, przed Bogiem… Gatunki przekazu religijnego w analizie filologicznej, Wydawnictwo Biblos, Tarnów.
Wojtak Maria, 2024a, Nurty, kierunki i postawy badawcze w stylistyce polskiej II połowy XX i początków XXI wieku – zarys problematyki, w: Z. Bilut-Homplewicz, A. Hanus, W. Kochmańska, A. Mac, B. Drozd, red., Teksty. Konteksty. Podteksty, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów, s. 81–97.
Wojtak Maria, 2024b, O zjawisku hybrydyzacji, hybrydach gatunkowych i tekstowych, „Tekst i Dyskurs – Text und Diskurs”, t. 18, s. 87–106.
