Experiments with Genres in Karol Hubert Rostworowski’s “Miłosierdzie” and „Straszne Dzieci”

Authors

DOI:

https://doi.org/10.26485/ZRL/2023/66.1/15

Keywords:

interwar period; drama; literary genres; Karol Hubert Rostworowski

Abstract

The author analyses Karol Hubert Rostworowski’s Miłosierdzie and Straszne Dzieci through the prism of genre studies and distinguishes several formal solutions connected with genres such as mystery play, commedia dell'arte, morality play, nativity scene, circus or tableau vivant. The analysis demonstrates that not only had Rostworowski used the mentioned genres, but also transformed them to determine the very perception of events taking place on the scene. This technique of manoeuvring separate genres in Miłosierdzie is based on both combining and contrasting them, which enabled the playwright to create a tragicomic character of the play. However, in Straszne Dzieci he hyperbolized genres in order to construct an on-scene grotesque. Turns out, Rostworowski’s creative output is centred around the sublime and the tragic just as much as the comic and the ironic. Besides, metatheatrical techniques, which encouraged the audience to think of Rostworowski’s works in an analytical manner, are yet another important aspect of the two plays associated with the listed genres. Therefore, the great genre experiment executed by Rostworowski in the 1920s cannot be simplified into ordinary games with conventions. The playwright has endeavoured to break the usual schemes of perception among his audience, redefining their judgements on mankind, history, and religion. The author argues that the analysis of the two plays is crucial in Rostworowski’s studies as well as in the discussion on the development of the entirety of dramatic works during the interwar period. The technique of combining and transforming conventional genres could be seen in the outputs of many playwrights throughout the 20s and 30s, nevertheless, it was Rostworowski who became one of the first precursors of said technique in the Polish dramatic field.

References

Baczewska Agnieszka (2013), Europejskie narodziny Arlekina. Korzenie, rozwój i przetrwanie błazna – najsłynniejszej postaci komedii dell’arte, „Źródła Humanistyki Europejskiej” nr 6.

Bergel Rajmund (1926), Tradycje dramatyki ludowej w teatrze K.H. Rostworowskiego, „Życie Teatru” nr 9.

Boy-Żeleński Tadeusz (1920), Flirt z Melpomeną, Instytut Wydawniczy „Biblioteka Polska”, Warszawa.

Czachowski Kazimierz (1932), Twórczość dramatyczna Rostworowskiego, „Gazeta Literacka” nr 7.

Eliot Thomas Stearns (1972), „Retoryka” i dramat poetycki [w:] T.S. Eliot, Szkice krytyczne, przeł. M. Niemojowska, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.

Grzegorski Zdzisław (2011), Dramaturg i religia. U źródeł teatru Karola Huberta Rostworowskiego, Wydawnictwo Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Poznań.

Kapłanowa Rachela (2013), Wesele Stanisława Wyspiańskiego. Problemy kompozycji, oprac. M. Prussak, Instytut Badań Literackich PAN, Warszawa.

Kocur Mirosław (2012), Teatr bez teatru: performanse w Anglii Wschodniej u schyłku średniowiecza, Instytut im. Jerzego Grotowskiego, Wrocław.

Lewański Julian (1969), Misterium, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.

Leyko Małgorzata (2009), Scena jako szkło powiększające [w:] Ekspresjonizm w teatrze niemieckim, wyb. i oprac. W. Dudzik, M. Leyko, Słowo/obraz terytoria, Gdańsk.

Łotman Jurij (1978), Lalki w systemie kultury, przeł. P. Ustrzykowski, „Teksty: teoria literatury, krytyka, interpretacja” nr 6.

Nabiałek Magda (2020), Afekt i konwencja – budowanie przestrzeni widzenia, „Białostockie Studia Literaturoznawcze” nr 16, DOI: 10.15290/bsl.2020.16.04.

Nabiałek Magda (2021), Kuglarze w dramat walą. Adam Polewka i szopkowo-farsowe inspiracje w dramaturgii dwudziestolecia międzywojennego, „Białostockie Studia Literaturoznawcze” nr 18, DOI: 10.15290/bsl.2021.18.07.

Nabiałek Magda (2022), Szopka – między sacrum a profanum. Genologia widowiska, „Tematy i Konteksty” nr 12(17), DOI: 10.15584/tik.2022.7.

Partyga Ewa (2004), Chór dramatyczny. W poszukiwaniu tożsamości teatralnej, Księgarnia Akademicka, Kraków.

Płaszczewska Olga (2002), Błazen i błazeństwo w dramacie romantycznym. Studium komparatystyczne, TAiWPN Universitas, Kraków.

Popiel Jacek (1990), Sztuka dramatyczna Karola Huberta Rostworowskiego, Wiedza o Kulturze, Wrocław.

Popiel Jacek (1995), Dramat a teatr polski dwudziestolecia międzywojennego, TAiWPN Universitas, Kraków.

Ratajczakowa Dobrochna (2015), Galeria gatunków widowiskowych, teatralnych i dramatycznych, Wydawnictwo Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Poznań.

Rostworowski Karol Hubert (1920), Miłosierdzie, S.A. Krzyżanowski, Kraków.

Rostworowski Karol Hubert (1922), Straszne dzieci, Towarzystwo Wydawnicze, Warszawa.

Rostworowski Karol Hubert (1936), Czerwony marsz, Związek Zawodowy Literatów Polskich, Kraków.

Rzewuska Elżbieta (1988), Polski dramat ekspresjonistyczny wobec konwencji gatunkowych, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Wydział Humanistyczny, Lublin.

Rzewuska Elżbieta (1991), Misterium i moralitet w polskim dramacie międzywojennym [w:] Dramat i teatr religijny w Polsce, red. I. Sławińska, W. Kaczmarek, Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin.

Starowieyska-Morstinowa Zofia (1936), W laboratorium wielkiej twórczości. Wywiad z K.H. Rostworowskim, „Kultura. Tygodnik literacki, artystyczny i społeczny” nr 2.

Surma-Gawłowska Monika (2015), Komedia Dell’arte, TAiWPN Universitas, Kraków.

Waszkiel Halina (2013), Dramaturgia Polskiego Teatru Lalek, Akademia Teatralna im. Aleksandra Zelwerowicza w Warszawie, Warszawa.

Downloads

Published

2023-07-20

How to Cite

Dąbrowska, A. (2023). Experiments with Genres in Karol Hubert Rostworowski’s “Miłosierdzie” and „Straszne Dzieci”. Zagadnienia Rodzajów Literackich The Problems of Literary Genres, 66(1). https://doi.org/10.26485/ZRL/2023/66.1/15