Zjawisko rozdzielenia głosów w wyborach samorządowych w Polsce w wybranych miastach – wstępna analiza problematyki
DOI:
https://doi.org/10.26485/SW/2025/40/5Słowa kluczowe:
wybory, głosowanie, rozdzielenie głosów, rozproszenie głosów, samorząd terytorialnyAbstrakt
W artykule przedstawiono wyniki badań nad rozdzieleniem (rozproszeniem) głosów w wyborach samorządowych w Polsce. Możliwość wystąpienia tego zjawiska wynika z przepisów prawa wyborczego dotyczących rejestracji kandydatów – prawem zgłoszenia kandydata na wójta, burmistrza lub prezydenta miasta dysponuje ten komitet wyborczy, który zarejestrował kandydatów na radnych w co najmniej połowie okręgów wyborczych gminy. Jednocześnie wyborcy nie są związani obowiązkiem głosowania na kandydata do objęcia organu wykonawczego i kandydatów do organu stanowiącego z tego samego komitetu wyborczego. Analiza objęła wybory w Krakowie z lat 2002–2018 oraz wybory przeprowadzone w dwudziestu miastach w 2024 r. Stwierdzono na ich podstawie, że zjawisko rozdzielenia głosów występuje, jest znaczące ilościowo i ma związek przede wszystkim z typem komitetu wyborczego. Z reguły kandydat deklarujący bezpartyjność lub ponadpartyjność otrzymuje wyższe poparcie niż zgłaszający go komitet wyborczy, a kandydat partii politycznej lub koalicji partii politycznych niższe niż komitet wyborczy.
Bibliografia
Flis Jarosław. 2015. Efekt książeczki. W Jarosław Flis, Anna Frydrych, Adam Gendźwiłł, Bartłomiej Michalak, Jakub Rutkowski, Andrzej Rychard, Jarosław Zbieranek, Co się stało 16 listopada? Wybory samorządowe 2014, Warszawa: Fundacja Batorego.
Nohlen Dieter. 2004. Prawo wyborcze i system partyjny. O teorii systemów wyborczych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Piasecki Andrzej Konrad. 2006. Menadżer i polityk. Wójt, burmistrz, prezydent miasta, Kraków: Profesja.
Raciborski Jacek. 1997. Polskie wybory. Zachowania wyborcze społeczeństwa polskiego w latach 1989–1995. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Rymarz Ferdynand. 2007. „Grupowanie list kandydatów w wyborach samorządowych w 2006 r.”. Przegląd Sejmowy 2(79): 53–64.
Sarnecki Paweł. 2003. Ustroje konstytucyjne państw współczesnych. Kraków: Zakamycze.
Sieklucki Dominik. 2011. Specyfika wyborów samorządowych na przykładzie Krakowa. W XX lat samorządu terytorialnego w Polsce. Doświadczenia – problemy – perspektywy. Red. Janina Kowalik, Andrzej Bednarz. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
Sieklucki Dominik. 2020. System polityczny Republiki Federalnej Niemiec. W Systemy polityczne. Podręcznik akademicki, t. 2. Red. Marek Bankowicz, Beata Kosowska-Gąstoł. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Ustawa z dnia 16 lipca 1998 r. o wprowadzeniu zasadniczego trójstopniowego podziału terytorialnego państwa (Dz.U. 1998 nr 96 poz. 603).
Ustawa z dnia 20 czerwca 2002 r. o bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza i prezydenta miasta (Dz.U. 2002 nr 113 poz. 984).
Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. – Kodeks wyborczy (Dz.U. 2011 nr 21 poz. 112).
Wybory samorządowe w 2002 r., https://pkw.gov.pl/wybory-i-referenda/wybory-samorzadowe-i-referenda-lokalne/wybory-samorzadowe-w-2002ampnbspr (dostęp 13.12.2024).
Wybory samorządowe w 2006 r., https://pkw.gov.pl/wybory-i-referenda/wybory-samorzadowe-i-referenda-lokalne/wybory-samorzadowe-w-2006ampnbspr (dostęp 13.12.2024).
Wybory samorządowe w 2010 r., https://pkw.gov.pl/wybory-i-referenda/wybory-samorzadowe-i-referenda-lokalne/wybory-samorzadowe-w-2010ampnbspr (dostęp 13.12.2024).
Wybory samorządowe w 2014 r., https://samorzad2014.pkw.gov.pl/ (dostęp 13.12.2014).
Wybory samorządowe w 2018 r., https://wybory2018.pkw.gov.pl/pl/geografia#general_committee_stat (dostęp 13.12.2024).
Wybory samorządowe w 2018 r., https://wybory2018.pkw.gov.pl/pl/geografia/126100#results_vote_council (dostęp 13.12.2024).
Wybory samorządowe w 2024 r., https://samorzad2024.pkw.gov.pl/samorzad2024/ (dostęp 18.12.2024).
Arkadiusz Wiśniewski odszedł z Platformy Obywatelskiej, Portal NTO, 21.11.2013, https://nto.pl/arkadiusz-wisniewski-odszedl-z-platformy-obywatelskiej/ar/4589949 (dostęp 15.01.2025).
Brzozowski Artur. Platforma oddaje Wrocław walkowerem, Wyborcza.pl, Wrocław, 14.03.2024, https://wroclaw.wyborcza.pl/wroclaw/7,35771,30795509,platforma-oddaje-wroclaw-walkowerem-partia-tuska-nie.html#:~:text=W%20wyborach%20prezydenta%20Wroc%C5%82awia%20Koalicja%20Obywatelska%20nie%20udzieli,tym%20zdezorientowany%20-%20przyznaje%20Bogdan%20Zdrojewski%2C%20pose%C5%82%20Platformy (dostęp 15.01.2025).
Jacek Majchrowski oficjalnie rozpoczął kampanię w Krakowie, Money.pl, 19.10.2006, https://www.money.pl/archiwum/wiadomosci_agencyjne/pap/artykul/jacek;majchrowski;oficjalnie;rozpoczal;kampanie;w;krakowie,31,0,194079.html (dostęp 16.12.2024).
Majchrowski w koalicji z PO. Zapowiada zmiany w urzędzie, TVN24, https://tvn24.pl/krakow/jacek-majchrowski-bedzie-rzadzil-z-platforma-obywatelska-w-krakowie-ra500693-ls3420709 (dostęp 16.12.2024).
Pustułka Sabina. Wybory samorządowe 2024. Koalicja Obywatelska podpisała porozumienie programowe z prezydentem Opola, Wyborcza.pl Opole (dostęp 15.01.2025).
Rajfur Maciej. PO oficjalnie popiera Jacka Sutryka, Gazeta Wrocławska, 5.04.2024, https://gazetawroclawska.pl/po-oficjalnie-popiera-jacka-sutryka-wroclawska-koalicja-obywatelska-we-wroclawiu-idzie-do-wyborow-po-zmiane-w-urzedzie-miasta/ar/c1-18438253 (dostęp 15.01.2025).
Ruch na Platformie, „Dziennik Polski”, 16.09.2002, https://dziennikpolski24.pl/ruch-na-platformie/ar/2343372 (dostęp 16.12.2024).
Senderek Bartosz. Jasna deklaracja Donalda Tuska: Jacek Sutryk ma nasze poparcie, Wroclife, 19.03.2024, https://wroclife.pl/artykul/4632/jasna-deklaracja-donalda-tuska-jacek-sutryk-ma-nasze-oficjalne-poparcie (dostęp 15.01.2025).
Walczy po raz piąty o fotel prezydenta Krakowa. Kim jest Jacek Majchrowski? Gazeta Prawna, 21.10.2018, https://www.gazetaprawna.pl/wiadomosci/artykuly/1312706,kim-jest-jacek-majchrowski-prezydent-krakowa.html (dostęp 16.12.2024).
Wiceprezydent – kandydat, Wyborcza.pl, https://wyborcza.pl/7,76842,1045792.html (dostęp 14.01.2025).
Wybory do rady miasta na prawach powiatu: wyniki głosowania i wyniki wyborów Miasto Kraków, województwo małopolskie Ponadpartyjny Komitet Wyborczy Wyborców „Przyjazny Kraków”, https://wybory2002.pkw.gov.pl/grada/gw1/w12/m1261/k1603.html (dostęp 16.12.2024).
Wybory na prezydenta Rzeszowa. Znamy wyniki. Co z drugą turą?, Wprost, 7.04.2024, https://www.wprost.pl/wybory-samorzadowe-2024/11646826/wybory-2024-rzeszow-konrad-fijolek-powalczy-w-drugiej-turze-zmierzy-sie-z.html (dostęp 15.01.2025).
