Klinowo- i fałdowo-podobne deformacje diagenetyczne w osadach czwartorzędowych oraz ich znaczenie paleogeograficzne

Abstrakt

Artykuł analizuje pochodzenie klinopodobnych i fałdopodobnych deformacji w osadach czwartorzędowych, problem historycznie związany z koncepcją strefy peryglacjalnej. Autor śledzi ewolucję poglądów na te deformacje, zauważając wczesne kontrowersje między dwoma głównymi hipotezami: konwekcją termiczną (Brodel-Böden) i wysadzinami mrozowymi. Z czasem teoria wysadzin mrozowych, która przypisywała te deformacje krioturbacji, zyskała szeroką akceptację. Artykuł wprowadza nową perspektywę, twierdząc, że wiele z tych deformacji, zwłaszcza struktury klinowe, nie ma wyłącznie krioturbacyjnego pochodzenia, ale jest również wynikiem procesów diagenezy, a konkretnie transformacji struktur utworzonych kriogenicznie po stopieniu się lodu. Ta nowa hipoteza sugeruje, że niektóre formy peryglacjalne nie są jedynie produktem krioturbacji, ale są także kształtowane przez zmiany po osadzeniu, co ma istotne implikacje dla rekonstrukcji paleogeograficznych.