Wczesne przedstawienia tak zwanego „Jeźdźca scytyjskiego” lub „Jeźdźca perskiego” z Egiptu jako ilustracja zjawiska „religii wojskowej"
DOI:
https://doi.org/10.26485/AAL/2024/70/3Słowa kluczowe:
Terracotta riders, Egypt, Late PeriodAbstrakt
Wczesne przedstawienia jeźdźców z terakoty z Egiptu Okresu Późnego stanowią fascynującą kategorię artefaktów, związanych z początkowym rozwojem figurek jeźdźca wojskowego. Terakoty te często określane są luźno jako „scytyjskie” lub „perskie” i bywa, że kojarzone są z perską ikonografią, prawdopodobnie w odpowiedzi na ekspansję Achemenidów. W niniejszym artykule postawiono hipotezę, że te wczesne przykłady jeźdźców z terakoty mogą być powiązane ze sferą religijną lub, szerzej, z militarnymi aspektami magii.
Bibliografia
Almagor, Eran. 2021. The Horse and the Lion in Achaemenid Persia: Representations of a Duality, Arts 10, 41: 1-33.
Boutantin C. 2014. Terres cuites et culte domestique. Bestiaire de l’Égypte gréco-romaine, Leiden-Boston.
Boyce M., Grenet F., Beck, R. 1991. A History of Zoroastrianism. 3: Zoroastrianism under Macedonian and Roman Rule (Handbuch der Orientalistik. 1 Abt.: 8. Bnd. 1 Abs. Lieferung 2, Heft 2). Leiden: Brill,
Dunand F. 1990. Catalogue des terres cuites grèco-romaines d’Egypte, Paris.
Daumas M. 1985. Aristophane et les Perses. Revue des Études Ancientness. Tome 87, n°3-4: 289-305.
Edgar, C.C. 1909. A Group of Terracotta Horsemen, Bulletin de la Société royale d'archéologie d'Alexandrie 11: 273-277.
Erlich, A. 2006. The Persian period terracotta figurines from Maresha in Idumea: local and regional aspects. Transeuphratene, 32: 45–59.
Hogarth D.G., Lorimer H.L., Edgar C.C., 1905. Naukratis 1903, The Journal of Hellenic Studies 25:105–136.
Holt H. R. 1975. The sotades painter, Durham theses, Durham University. Available at Durham E-Theses Online: http://etheses.dur.ac.uk/9287/
Heather J. 2019 The Case of the Persian Riders at Seleucid Jebel Khalid on the Euphrates: The Survival of Syrian Tradition in a Greek Settlement, In Eds. G. Papantoniou, D. Michaēlidēs M. Dikomitou-Eliadou, Hellenistic and Roman terracottas, Leiden: 383-394.
Jędraszek S. 2020. The use of Ptolemaic terracottas in domestic religious practices and the personal piety of Egyptian soldiers. In Eds. K. Myśliwiec i A. Ryś, crossing time and space: to commemorate Hanna Szymańska. Institute of Mediterranean and Oriental Cultures Polish Academy of Sciences: 97–109.
Jędraszek S. 2023. Army and war in the coroplast art: ideology of military success in Egyptian terracotta figurines from the Ptolemaic period. In Eds. K. Ulanowski, B. Burliga, Καθηγητής: studies in ancient history, warfare and art presented to Nick Sekunda on his seventieth birthday. Wiesbaden: 183–190.
Jędraszek S. 2025. Distinctive examples of terracotta figurines depicting Macedonian horsemen from Hellenistic Egypt. In Ed. N. Sekunda, Hellenistic Warfare 2, Oxford. (in print)
Konijnendijk R. 2021. Legitimization of War. In. Eds. B. Jacobs, R. Rollinger, A Companion to the Achaemenid Persian Empire, Volume II: 1141-1150.
Leclère F. Spencer, J. 2014. Tell Dafana Reconsidered: The Archaeology of an Egyptian Frontier Town, London.
Llewellyn-Jones L. 2024. Persowie. Epoka wielkich królów, przekład. Norbert Radomski, Warszawa.
Minns E.H., 1913. Scythians and Greeks: A survey of ancient history and archaeology on the North Coast of the Euxine from the Danube to the Caucasus, Cambridge.
Moorey. P. R. S. 2000. Iran and the West; the Case of the terracotta ‘Persian’ Riders in the Achaemenid Empire. In Eds. R. Dittmann et al., Hrsg., Variatio Delectat. Iran und der Westen. Gedenkschrift für Peter Calmeyer (AOAT 272). Münster: 469-486, 4 pl
Nicholson P.T. 2013. Figurines. In Working in Memphis: The production of faience at Roman period Kom Helul, In Ed. P. T. Nicholson, Working in Memphis: The production of faience at Roman period Kom Helul (Excavation Memoir 105), London: 42–74, 201–235.
Petrie W.M.F., 1908. The People of the Persian Empire, Man, 8, 71: 129–130.
Petrie W.M.F., 1909a. Memphis I, London
Petrie W.M.F., 1909b. Memphis II. The Palace of Apries, London.
Jean-Francois S. 1986. Tell Khazneh: les figurines en terre cuite. In: Failaka. Fouilles françaises 1984-1985. sous la direction d'Yves Calvet et Jean-François Salles. Lyon: Maison de l'Orient et de la Méditerranée Jean Pouilloux: 143-200.
Thomas I. R. 2013. Memphis: Figurines, P. T. Nicholson (ed.). Working in Memphis: The production of faience at Roman period Kom Helul. Excavation Memoir 105. London
Thomas, I. R. 2015. Naukratis: Egyptian Late Period figures in terracotta and limestone, in A. Villing et al (eds.) Naukratis: Greeks in Egypt (London),
Vaelske V. 2012. Terracottas from Tell Basta, Egyptian Archaeology, 40, 2012: 12–13.
Vaelske V. 2013. Keine Katzen auf Tell Basta? Zur Problematik der religionsgeschichtlichen Auswertung von Terrakotten, In hrsg. J. Griesbach, Griechisch-Ägyptisch: Tonfiguren von Nil. Regensburg: 35–39.
