Prywatny list odkryty w Nikonion
Słowa kluczowe:
północne wybrzeże Morza Czarnego, Nikonion, archeologia, strakonAbstrakt
Celem artykułu jest prezentacja ostrakonu znalezionego w dwóch częściach na terenie antycznej greckiej polis Nikonion, na północnym wybrzeżu Morza Czarnego. Poszczególne części znalezione zostały w 2007 i 2010 roku. Jest to prywatny list mieszkańca polis. Obie części opublikowane zostały w Zeitschrift für Papyrologie und Epigraphik. Prezentowana praca jest kontynuacją i rozwinięciem studiów na temat treści ostrakonu. Wzbogacono je o interpretacje warunków społecznych oraz gospodarczych, ze szczególną uwagą skierowaną na rolniczą działalność greckich poleis rozwijających się na północy Morza Czarnego. List zawiera bowiem informacje odnoszące się do handlu, jak i lokalnego obiegu pieniężnego w Nikonion. Podjęto dyskusję nad związkami nikonijskiej polis z osadami na terenie chora. Odnoszą się one do IV w. p.n.e. , kiedy Nikonion była jedyną polis na zachodnim brzegu Dniestru (antycznego Tyras), odgrywając istotną rolę w społecznym i gospodarczym systemie greckich kolonii nad Morzem Czarnym.
Bibliografia
Alekseev V. P. and Loboda P. G. 2002. Neizdannye i redkie monety Nikoniya i Tiry’, Vestnik Odesskogo Muzeya Numizmatiki, 13, 4-8.
Andreyev V. N. 1974. Some aspects of agrarian conditions in Attica in the fifth to third centuries B.C., „Eirene”, 12, 5-46.
Austin M. M. and Vidal-Naquet P. 1973. Economic and Social History of Ancient Greece. An Introduction, London.
Awianowicz B. 2009. Hellenistic Ostracon from Nikonion, „Zeitschrift für Papyrologie und Epigraphik“ 168, 196-198.
Awianowicz B. 2011. A New Hellenistic ostracon from Nikonion, „Zeitschrift für Papyrologie und Epigraphik“ 178, 237-239.
Awianowicz B. and Rakoczy J. 2011. The Discovery of a Hellenic Ostracon in Nikonion. In E. Papuci-Wladyka et al. (eds.), Pontika 2008. Recent Research on the Northern and Eastern Black Sea in Ancient Times: proceedings of the International Conference, 21st-26th April 2008, Kraków BAR: International series, 2240 Oxford: Archaeopress, 1-5.
Boeckh A. 1976. The Public Economy of Athens, London.
Bruyako I. V., Mielczarek M. and Sekerska N. M. 1999. Issledovanya Nikoniya. In Okhrana i issledovaniya pamyatnikov arkheologii v Odesskoi oblasti, Odessa, 13-18.
Bruyako I. V., Nazarova N. and Petrenko V. P. 1990. Nizhnyee Podnestov’e v VI-V vv. do n.e,, Kiev.
Bruyako I. V., Nazarova N. and Petrenko V. P. 1991. Drevnie kul’turnye landshafty na yuge Tiligulo – Dniestrovskogo mezhdurech’ya po danym aerofotos’emki. In V. P. Vanchugov (ed.), Severo-Zapadnoe Prichernomor’e – kontaktnaya zona drevnykh kul’tur, Kiev.
Bulatovich S. A. 1976. Obrashchenie elektronovykh monet Maloj Azji v Egejskom basseynie i v Prichernomor’e v V-IV vv do n.e., MASP, 8, 95-112.
Bulatovich S. A. 1979. Nova znakhidka monetii Kizika, „Arkheologiya”, 29, 95-98.
Bulatovich S. A. 1970. Klad kizikonov iz Ol’vii, SA, 2, 222-224.
Bulatovich S. A. 1990. Inogorodnye monety v denezhnom obrashchenii dorimskoi Tiry. In Problemy istorii i arkheologii Nizhnego Podniestrov’ya, Belgorod Dniestrovskij.
Calhoun, G. M. 1913. Athenian Clubs in Politics and Litigation, Austin.
Casson L. 1991. The Ancient Mariners: Seafarers and Sea Fighters of the Mediterranean in Ancient Times. New York.
Casson L. 1995. Ships and Seamanship in the Ancient World, Princeton.
Chadwick J. 1973. Berezan Lead letter, “Proceedings of the Cambridge Philological Society” 19, 35-37.
Connor W. R. 1971. The New Politicians of Fifth-Century Athens, Princeton.
Debidour M. 1986. En classant les timbres thasiens, BCH Suppl. 13, 311-334.
Dimitriu S. 1957. O moneda divizionara din Cyzik, la Histria, SCIV, 8, 103-112.
Dover, K. J. 1974. Greek Popular Morality in the Time of Plato and Aristotle, Oxford.
Dubois L. 1996. Inscriptiones Greques Dialectales d’Olbia du Pont, Geneve.
Dzis-Rajko G. A. 1966. Arkheoloicheskie issledovaniya Nizhnego Dnestra, MASP, 5, 163-175.
Filarska B. 1956. Szkła Starożytne, Warszawa.
Fine J. V. A. 1951. Horoi. Studies in Mortgage, Real Security and Land Tenure in Ancient Athens, Hesperia Supplement 9.
Finley M. I. 1952. Studies in Land and Credit in Ancient Athens 500-200 BC ,New Brunswick.
Foxhall L. and Forbes, H. A. 1982. Sitometreia: The Role of Grain as a Staple Food in Classical Antiquity, “Chiron”, 12, 41-90.
Garnsey P. 1985. Grain for Athens. In P. Cartledge and F. D. Harvey, Crux (eds), Essays Presented to G. E. M. de Ste Croix on the 75th Birthday, Sidmouth, 62-75.
Garnsey P. 1988. Famine and Food Supply in the Greco-Roman World, Cambridge.
Garnsey P. 1999. Food and Society in Classical Antiquity, Cambridge.
Gavrilyuk, N. 2003. The Greco-Scythian Slave-trade in the 6th and 6th Century BC. In P. G. Bilde, J. M. Højte and V.F. Stolba (eds), The Cauldron of Ariantas. Studies presented to A.N. Sceglov on the occasion of his 70th birthday, Aarhus,
Głuszek I. 2012. The development of architecture in Nikonion in 4th century BC. In V. N. Zin’ko (ed.), Bosporan readings XII. The Cimmerian Bosporus and barbarian world in the period of Antiquity and the Middle Ages: problems of urbanization, 497-500.
Goldhill D. 1986. Reading Greek Tragedy, Cambridge.
Graves R. 1961. The Greek Myths, London.
Hasebroek J. 1933. Trade and Politics in Ancient Greece, London.
Herman G. 1987. Ritualised Friendship and the Greek City. Cambridge.
Hodkinson S. 1988. Animal husbandry in the Greek polis. In C. R. Whittaker (ed.), Pastoral economics in classical antiquity, “Proceedings of the Cambridge Philological Society”, 14, 35-74.
Hopper R. J. 1979. Trade and Industry in Classical Greece, London.
Humphreys S. C. 1977/78. Public and private interest in classical Athens, “Classical Journal”, 73, 97-104.
Isager S. and Hansen M. G. 1975. Aspects of Athenian Society in the 4th century B.C. A historical introduction to and commentary on the paragraphe-speeches and the speech Against Dionysodorus in the Corpus Demosthenicum (XXXII-XXXVIII and LVI), Odense.
Isager S. and Skydsgaard J. E. 1992. Ancient Greek Agriculture. An introduction, London.
Jardé A. 1925. Les céréales dans l’antiquité grecque, Paris.
Kats V. I. 2007. Grecheskie keramicheskie kleima epokhi klassiki i ellenizma (opyt kompleksnogo izucheniya), Kiev.
Karyshkovskij P. O. 1956. O klassifikayi serebryanykh staterov Ol’vii IV v do n.e., KSIA, 66, 69-77.
Karyshkovskij P. O. 1957. Z istorii monetnoy spravi ta groshovogo obigu v Ol’vii, „Arkheologiya”, 2, 45-69.
Karyshkovskij P. O. 1960. Ob Obrashchenii kizikinov v Ol’vii, NE, 2, 3-13.
Karyshkovskij P. O. and Vinogradov Yu. G. 1976. Ol’vijski dekret Kanoba o dengakh i stoimost drogocennykh metalov v Ponte v IV v do n.e., VDI, 4, 2-42.
Keen A. G. 2000. Grain for Athens: the importance of the Hellespontine route in Athenian foreign policy before the Peloponnesian war. In G. J. Oliver et all (eds.), The sea in antiquity, Oxford, 63-73.
Konstan D. 1997. Friendship in the Classical World, Cambridge.
Kryzhytskij S. D. and Scheglov A. N. 1991. Pro zernovyj potentsial antichnykh derzhav Pivnichnogo Prichernomor’ya, “Arkheologia”, 1, 46-56.
Kryzhytskij S. D., Krapivina, V., Lejpunskaya N. A. and Nazarov V. V. 2003. Olbia – Berezan. In D.V. Gramemenos and E. K. Petropoulos (eds.), Ancient Greek Colonies in the Black Sea, Tesaloniki, 389-506.
Kryzhytskii S. D. and Krapivina V. V. 2003. Olbian Chora. In D. V. Grammenos, E. K. Petropoulos (eds), Ancient Greek Colonies in the Black Sea, Thessaloniki, 507-553.
Laloux, M. 1971. La circulation des monnaies d’electrum de Cyzique, „Revue Belge de Numismatique”, 11, 31-69.
Lejpunskaya N. A. 1981. Keramitcheskaja tara iz Ol’vii, Kiev.
Mattingly H. B. 1996. Athens and the Black Sea in the fifth century BC. In O. Lordkipanidze, P. Lèvègue (eds.), Sur les traces des Argonautes, Besancon, 151- 157.
Michell H. 1940. The Economics of Ancient Greece, New York.
Mielczarek, M. 1999. Monety obce i miejscowe w greckim Nikonion, „Wiadomości Numizmatyczne”, 167/168, 7-20.
Mielczarek M., Okhotnikov S. B. and Sekunda, N. V. (eds) 1997. Nikonion. An ancient city on the Lower Dniester, Toruń.
Mildenberg L. 1993-1994. The cyzicenes: a Reappraisal, AJN, 5-6, 1-12.
Millet, P. 1991, Lending and Borrowing in Ancient Athens, Cambridge.
Minns E. 1913. Scythian and Greeks, Cambridge.
Moreno A. 2007. Feeding the Democracy: The Athenian Grain Supply in the Fifth and Fourth Centuries BC, Oxford.
Noonan T. S. 1973. The grain trade of the northern Black Sea in antiquity, AJP, 94, 3, 231-242.
Okhotnikov S. B. 1983a. Arkheologicheskaya karta Nizhnego Podniestrov’ya v Antichnyi period (IV-III vv. do n.e.), MASP, 101-122.
Okhotnikov S. B. 1983b. Arkheologicheskiy kompleks iz poseleniya Nadlimanskoe III w Nizhnem Podnestrov’e. In Arkheologicheskie pamyatniki Severo – Zapadnogo Prichernomor’ya, Kiev, 123-131.
Okhotnikov S. B. 1995. Prostranstvennoe razvitie i kontakty polisov Nizhnego Podnestrov’ya (VI-III vv. do n.e.). In M. I. Zolotarev (ed.), Antichnye polisy i mestnoe naselenie Prichernomor’ya, Sevastopol, 120-124.
Okhotnikov S. B. 1997. Tyras i Nikonion: Świat greckich kolonii ujścia Dniestru, „Xenia Thoruniensia” 3, Toruń.
Okhotnikov S. B. 2006. The Chorai of the Ancient Cities in the Lower Dniester Area (6th century BC - 3rd century AD). In P. G. Bilde and V. F. Stolba (eds.), Surveying the Greek Chora. The Black Sea Region in a Comparative Perspective, Black Sea Studies 4, Aarhus, 81-98.
Osborne R. 1987. Classical landscape with figures: the ancient Greek city and its countryside, London.
Pashkevich G. A. Palaeobotany of the Greek colonies of the northern Pontos (http://www.pontos.dk/publications/papers-presented-orally/oral-presentations-k-r/Pashkevich,G.A, 16.07.2013).
Preda C. 1974. In legatura cu circulatia stateriol din Cyzic la Dunarea de jos, “Pontica”, 7, 139-146.
Preda C. and Nubar H. 1973. Descoperirile monetrae 1914-1970, Histria III, Bucuresti.
Reed C. M. 2003. Maritime Traders in the Ancient Greek Word, Cambridge.
Rouge J. 1981. Ships and Fleets of the Ancient Mediterranean, New York.
Rusyaeva A. S. and Vinogradov Yu. G. 1991. List zherca z Gileï. In Zoloto Stepu. Archeologiya Ukrainy, Schlezwig, 201-202.
Sallares R. 1991. The Ecology of the Ancient Greek World, London.
Samoilova T. L. 1988. Tira in Antichnye pamyatniki Severo-Zapadnogo Prichernomor’ya, Kiev.
Samoilova T. L. 2001. Tira v VI-I vv do n.e., Kiev.
Scheglov A. N. 1987. Severopontyiskaya torgovlya khlebom vo vtoroj polovinie VII-V vv do n.e. In Prichernomor’e v VII-V vv do n.e., Vani, 99-122.
Scheglov A. N. 1990. Le commerce du blè dans le Pont septentrional (seconde moitié Vlle-Ve sièeles). In O. Lordkipanidze, P. Lèvègue (eds.), Le Pont-Euxin vu par les Grees, Paris, 375-376.
Schönert-Geiss E. 1971, Torgovo-ekonomicheskie svyazy Severnogo Prichernomor’ya z Gretsiej i ich otrazheniye v materiale monetnykh nakhodok (VI-I vv do n.e.), VDI, 2/3, 25-35.
Sekerskaya N. M. 1989. Antichnyi Nikonij i ego okruga v VI-IV vv do n.e., Kiev.
Thompson D. B. (ed.) 1993. An Ancient Shopping Center. The Athenian Agora, American School of Classical Studies at Athens, Princeton.
Tsetskhladze G. R. 2008. Grain for Athens. The view from the Black Sea. In R. Alston, O. M. van Nijf (eds.), Feeding the Ancient Greek City, Paris, 47-62.
Vinogradov Yu. G., Karyshkovskii P. O. 1976. Ol’viiski dekret Kanoba o den’gach i stoimost dragicennych matalov na Ponte v IV v. do n.e., VDI, 4, 20-42.
Vinogradov Yu. G. 1971a. Novye materialy po rannegrecheskoi ekonomike, VDI, 1, 64-76.
Vinogradov Yu. G. 1971b. Drevneyshe grecheskoe pismo s ostrova Berezan, VDI, 4, 74-100.
Vinogradov Yu. G. 1988. Zapadnoe i Severnoe Prichernomor’e v klassicheskuyu epokhu. In (ed.), Istorya Europy, Moskva, 375-376.
Vinogradov Yu. G. 1998. The Greek Colonisation of the Black Sea Region in the Light of Private Lead Letters. In G. R. Tsetskhladze (ed.), The Greek Colonisation of the Black Sea Area, Stuttgart, 153-178.
Wachsmann S. 2009. Seagoing Ships and Seaman-ship in the Bronze Age Levant, Texas.
Weinberg G. D. and McClellan M.C. 1992. Glass Vessels in Ancient Greece. Their History illustrated from the Collection of the National Archaeological Museum, Athens, Athens.
Whitby M. 1998. The grain trade at Athens in fourth century BC. In H. Parkins, C. Smith (eds.)Trade, Traders and Ancient City, London.
Yajienko V. P. 1974. K datirovke i chetenyu berezanskogo pisma Achillodora, VDI, 1, 133-152.
Yailenko V. P. 1975. Voprosy interpretacyi berezanskogo pisma Achillodora, VDI, 3, 133-150.
Zaginajlo A. G. 1976. K voprosu ob ekonomicheskikh svyazakh Zapadnogo i Severo-Zapadnogo Prichernomor’ya v VI-V vv do n.e. po numizmaticheskim dannym, MASP, 8, 72-78.
Zubar W. M. and Son N. A. 2007. Severo-Zapadnoye Prichernomor’ye v antychnuyu epokhu, Simferopol.
